آیا صدای تغییر درونی شما، شما را برای توسعه فردی برمیانگیزد یا اینکه شما غالباً احساس بیانگیزگی و محکوم به شکست بودن دارید؟ این صدای درون از شما یک تغییر اندیش مثبت میسازد یا تغییر اندیش منفی؟ آیا آنچه صدای درون شما میگوید شما را به هدفتان نزدیکتر میکند یا شما را از آن دور میسازد؟
بسیاری از افکار ما که مثبت هم به نظر میرسند جذاب هستند. در عمل آنها شامل راههای پیچ در پیچ، مسیرهای گمراه کننده و در بعضی موارد جهتهای در خلاف هدف هستند. بنابراین ضروری است که یک تغییر اندیش فرمول صحیح ایجاد تغییر در جهت هدف را بیاموزد.
برای نشان دادن چگونگی کار تفکر مثبت و اینکه چگونه میتوانید خود-گویه ها (Self-talk) را متحول سازید دو شخصیت را به شما معرفی میکنیم، دو شخصیتی که ممکن است به اسامی مختلف در زندگی خود دیده باشید و صدایشان برایتان آشنا باشند.
صدای مثبت تغییر ویکتور[1] نام دارد. او یک تغییر ساز است و کاملاً در جهت راهنمایی شما برای تبدیل به یک تغییر اندیش مثبت فعال است.
صدای منفی تغییر ویک[2] نام دارد یا قربانی وضعیت. ویک کاملاً در جهت راهنمایی شما برای تبدیل به یک تغییر اندیش منفی فعال است.
ویک و ویکتور صداهای درونی تغییر هستند که در این سناریو در حال کمک به تغییر اندیش جدید ما (شما) برای ترک سیگار میباشند.
این اصول را میتوان در هر چیزی به کار گرفت، از بهبود اعتماد به نفس در هنگام سخنرانی گرفته تا تصمیمگیری برای راه اندازی کسب و کار شخصیمان تا برنامه ریزی یک پروژه تا ترتیب دادن یک عروسی و یا ادامه زندگی پس از یک بحران شخصی.
ویک و ویکتور رویکردهای کاملاً متفاوتی برای تأثیرگذاری بر افکار و اعمال شما دارند. در مورد خودتان به این دقت کنید که در مسئلهای که در حال حاضر دارید کدام صدای درونی همراه شماست.
همان گونه که در ورزش، مربیان عالی و مربیان بد داریم، صداهای درون هم میتوانند بسیار بد یا معرکه باشند. میخواهیم این دو را با هم مقایسه کنیم.
خود-گویه منفی – معرفی ویک، قربانی موقعیت
ویک صدای تغییر درونی منفی شماست. او میتواند به ظاهر بسیار جذاب هم باشد و غالباً آنچه را که شما دوست دارید بشنوید. به شما میگوید، اما تمایل دارد که گناه را به گردن دیگری بیندازد و اگر مرتکب اشتباهی شوید میتواند برایتان مشکل ساز هم بشود. او با شما درباره مشکلات مرتبط با سیگار کشیدن با شما صحبت میکند زیرا که ظاهراً نگران سلامتی شماست. او تمایل دارد که هر چیز را به تجربی شخصی خودش ربط دهد و میگوید که میداند شما میتوانید سیگار را ترک کنید چرا که خودش این کار را چندین بار انجام داده است! او به شما غر هم میزند و میگوید که در مقابل وسوسه سیگار کشیدن آن قدر ضعیف نباشید. این برخورد میتواند در مواقعی قدرت گرفته و عملاً ویک به شما بگوید که بیخاصیت و ناامید هستید و اینکه هیچ گاه موفق نخواهید شد.
شما او را خواهید بخشید به خاطر اینکه احساس میکنید حق با اوست. اگر او به بازی سرزنش کردن ادامه دهد همراهی او با شما را خموده خواهد کرد و پس از مدتی درمییابید که در نتیجه صحبت با او حتی بیش از گذشته سیگار میکشید.
نهایتاً ندای درونی منفی شما (ویک) که واقعاً باور ندارد که به شما بتواند کمک کند، مسئولیت خود را جدی نخواهد گرفت و شما را برای نداشتن دستاورد ملامت خواهد کرد. او واقعاً نمیخواهد که تغییر کند زیرا که یک همراه را از دست خواهد داد بنابراین چهره دیگری از او ظاهر خواهد شد که عملاً سعی خواهد کرد شما را از مسیر خود خارج کند.
مراقب باشید. او استاد تغییر چهره است و در طول سالیان روش ظاهر شدن در نقش ویک را آموخته است. یک تغییر اندیش واقعی همیشه میتواند تفاوت این دو را از هم تشخیص دهد مع ذلک از آنجایی که ویک نامتمرکز بوده و تغییر ظاهر میدهد میتواند شما را از رسیدن به هدف واقعی خود باز دارد.
ویک از عزت نفس شما نگران است. او شما را به گفتن حرفهایی از قبیل «من یک شخص بینظیر هستم» تشویق خواهد کرد. چنین چیزی به تنهایی بد نیست ولی نیرو یا وزنی به احتمال آن که رفتار خود را تغییر دهید اضافه نخواهد کرد. گفتن چنین چیزی مثل گفتن «آسمان آبی است» میباشد بله آسمان آبی است و شما هم آدم خوبی هستید و چیزهای دیگر و باز هم به سیگار کشیدن خود ادامه میدهید. چنین چیزهایی به شما هیچ سمت و سویی نخواهند داد.
با گفتن چیزهایی مثل «شما میتوانید عادت بد خود را کنار بگذارید» ویک عملاً به شما دلگرمی غلط میدهد. نیت دلگرم کننده است ولی جمله ریشه و زمان حال ندارد. برای واقعی بودن، جمله بایستی انگیزهای مرتبط با شروع در لحظهی حاضر فراهم کند.
ویکتور یا همان صدای مثبت تغییر درک میکند که آنچه شما بایستی به خود بگویید بایستی با هدفی که در ذهن دارید مرتبط باشد.
ویک توسط برداشتهای غلط مثل «بدون درد چیزی حاصل نمیشود» یا «برای موفقیت بایستی رنج برد» تقویت میشود. البته که ما در مسیر رنج کشیدن چیزهایی هم میآموزیم و کتابهای بسیاری هم در این زمینه نوشته شدهاند. اما در کل درس اصلی که از این مسئله عاید میشود این است که به هر نحو ممکنه از رنج و درد اجتناب کنید. رنج بردن هدف طبیعی مغز انسان نیست. اگر این گونه بود تا به حال نسل بشر منقرض شده بود.
از سوی دیگر، ویکتور میداند که سودمندترین روشها برای ایجاد تغییر آنهایی هستند که رفتار شایسته را با جایزه پاداش میدهند.
صدای منفی تغییر طبق تعریف بر نکته منفی تمرکز دارد. ویک به شما میگوید که آنچه را که نمیخواهید انجام دهید متوقف کنید، به بیانی دیگر او توجه شما را بر آن چیزهایی که میخواهید انجامشان را متوقف کنید متمرکز میکند.
عبارات ویک شامل موارد زیر هستند: | واکنش مغز شما اینهاست: |
---|---|
تو یک شخص فوق العاده هستی. | خوب که چه؟ این به من در ترک سیگار کمکی نکرده است. یک سیگار دیگر بده. |
تو میتوانی عادت خود را ترک کنی. | من واقعاً این را میخواهم. الان هم آخرین سیگار خود را میکشم. |
بدون درد کشیدن چیزی حاصل نمیشود. | اوه! ترجیح میدهم یک سیگار بکشم. |
به فکر کردن درباره ترک سیگار ادامه نداده. آن را ترک کن. | درست میگویی. واقعاً بایستی این کار را بکنم. واقعاً این کار را خواهم کرد. به زودی.... لطفاً یک سیگار دیگر. |
تو ناامیدی، هیچ گاه سیگار را ترک نخواهی کرد. | میدانم، من آدم بیمعرفتی هستم. حالا که به هر حال شکست خوردهام، چرا یک سیگار دیگر نکشم. |
هیچ یک از جملات فوق الزامات جملات تفکر مثبت را برآورده نمیکنند. در واقع با آنها در تضاد هستند و از آن بدتر اینکه مغز شما را در چرخه واکنش منفی وارد میکنند.
صدای مثبت تغییر، شما را به جای تشویق به نگاه کردن مداوم به عادات گذشته به سمت تغییر مثبت هدایت میکند. ویکتور واژهی سیگار کشیدن را بیان نمیکند چرا که میداند هر چه بیشتر دربارهی چیزهایی که میخواهید از آنها دور شوید فکر کنید بیشتر به تغییر ناپذیری تغییر خواهید کرد. او میخواهد که افکار مثبت از افکار منفی شما قویتر شوند.
به واقع ویک در درون خود یک ویکتور دارد و میتواند بر خود غلبه کند ولی در حال حاضر نقش قربانی را پذیرفته و باور دارد که دنیا در مقابلش ایستاده است. او با خود صادق نیست و بنابراین در –حال حاضر در چرخه پایان ناپذیر بیتغییری و تکرار منفی گرفتار شده است.
عبارات کلیدی ویکتور | عکس العمل ذهن شما | |
---|---|---|
دارید سالمتر میشوید. | من احساس سلامت بیشتری دارم و در تلاشهایم موفق هستم. | |
دارید به هدف خود نزدیکتر میشوید. | من در حال موفقیت هستم و انگیزهی ادامه دادن را دارم. | |
دارید رفتار صحیح را در خود پرورش میدهید. | من احساس مثبت دارم و به توانایی خود در پیروز شدن اطمینان دارم. | |
جذابتر به نظر میرسید. | من پیشرفت را دوست دارم و به عادت مثبت و جدید خود ادامه میدهم. |
این جملات با همه الزامات تفکر مثبت که بیان شدند انطباق دارند.
مثلاً با تکرار «سیگار کشیدن را متوقف کن» عبارت سیگار کشیدن فوراً هوس سیگار را در ذهن بیدار میکند. به عبارتی دیگر اگر مرتب دربارهی توقف سیگار کشیدن فکر کنید احتمال آن که بر روی واژه توقف تمرکز کنید کم است.
آنچه واقعاً شما دارید انجام میدهید فکر کردن به سیگار کشیدن است و اگر به این فکر ادامه دهید سیگار بیشتر خواهید کشید.
انتخاب بیان و واژهها از سوی ویک شما را وادار خواهد کرد بر رفتار منفی خود تمرکز کنید و نتیجتاً باعث تقویت آنها شوید.
خود-گویه مثبت، معرفی ویکتور، تغییر اندیش
ویکتور صدای درونی مثبت تغییر شماست. او یک کاشف است که بر بسیاری از موانع فائق آمده و به اهداف بسیاری دست یافته است. او همواره شما را متوجه چشم اندازتان میکند. او شما در همان جهتی که میخواهید به سمت آینده میبرد.
ویکتور شاید چیزی در دوردست به نظر برسد که شروع کار با آن مشکل باشد. یک موجود با دستاورد بسیار، مطمئن، آرام و با اعتماد به نفس. در ابتدا مطمئن نیستید که آیا میتوانید با او هماهنگ شوید یا انتظارات او را برآورده کنید ولی کشف میکنید که ویکتور قابل دستیابی است. موجودی که شوخ طبع وکاملاً بر رسیدن شما به هدفتان متمرکز و متوجه است.
ویکتور نمیخواهد که شما را وابسته به خود کند. او میخواهد که خودتان برای خودتان تغییر ایجاد کنید. او عزت نفس بالایی داشته و دلش میخواهد که شما هم تراز او باشید، او را با چالشهای جدید در آینده مواجه کنید و در رسیدن به اهداف بزرگتر شریک و یار او باشید.
مبنع:قدرت پذیرش تغییرات، تونی بوزان، ترحمه کوروش اکبر، پندار تابان (تهران)، 1394
[1] Victor به معنای پیروز
[2] Vic خلاصه شده Victim به معنای قربانی